ΑΙΜΟΚΑΘΑΡΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΤΡΟΦΗ

THESNOS - diet

Η δίαιτα στην αιμοκάθαρση

Μία σωστή διατροφή είναι απαραίτητη για τους ανθρώπους που κάνουν αιμοκάθαρση. 

Αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παράγοντα για την καλή ποιότητα ζωής και την υγεία τους. Αν και υπάρχουν κάποιες βασικές αρχές διατροφής για όλους τους αιμοκαθαιρόμενους, η εκάστοτε δίαιτα θα πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα με την ηλικία, τα συνυπάρχοντα νοσήματα και τη δραστηριότητα του κάθε ασθενούς ξεχωριστά.

Α. Ενεργειακές ανάγκες
Ένα φυσιολογικό άτομο με ιδανικό σωματικό βάρος που δεν εργάζεται, χρειάζεται καθημερινά 30-50 θερμίδες/kg σωματικού βάρους, δηλαδή άτομο 70 Kg χρειάζεται 2100 θερμίδες/ημέρα. Ένας αιμοκαθαιρόμενος με τις ίδιες προϋποθέσεις, χρειάζεται τουλάχιστον 35 θερμίδες/kg σωματικού βάρους. Φυσικά περισσότερες θερμίδες χρειάζονται αυτοί που εργάζονται σκληρά και αυτοί που βρίσκονται σε περίοδο καταβολικού stress (πυρετός κ.ά.).

Πρέπει να γνωρίζεις ότι εκτός από τις θερμίδες που παίρνεις διαμέσου των τροφών σου, όταν κάνεις αιμοκάθαρση και το διάλυμά σου έχει περιεκτικότητα γλυκόζης 200 mg/dl, τότε κερδίζεις σε κάθε συνεδρία αιμοκάθαρσης 400 θερμίδες από τη γλυκόζη του διαλύματος που παίρνεις.

Β. Λευκώματα
Όταν αρχίσει η αιμοκάθαρση, το ποσό των λευκωμάτων της δίαιτας γενικά αυξάνει. Τώρα οι νεφροί σου δεν είναι ολοκληρωτικά υπεύθυνοι για την αφαίρεση και απομάκρυνση από τον οργανισμό σου των άχρηστων προϊόντων, που προέρχονται από τα λευκώματα των τροφών σου, οπότε μπορείς να φας μεγαλύτερες ποσότητες. Ακόμη, δεν πρέπει να ξεχνάς ότι οι ανάγκες σου σε λευκώματα τώρα είναι μεγαλύτερες. Υπολογίζεται ότι χρειάζεσαι 1-1.2 γραμμάρια λευκώματος για κάθε κιλό σωματικού σου βάρους και ποτέ λιγότερο από 1 γραμμάριο/kg σωματικού βάρους την ημέρα.

Γ. Νάτριο και νερό
Το νάτριο συνεχίζει να είναι πολύ σημαντικό κομμάτι της ειδικής σου δίαιτας. Μπορεί να χρειαστεί να αλλάξεις το ποσό του νατρίου της δίαιτας που μέχρι τώρα ακολουθούσες και αυτό θα εξαρτηθεί από το πόσο νάτριο μπορούν να αποβάλλουν τα νεφρά σου. Εξ άλλου η καλή ρύθμιση του νατρίου στη δίαιτα είναι ουσιαστική και για τη διατήρηση καλής αρτηριακής πίεσης. Βασικά 60-80 mmol νατρίου/ημέρα είναι ικανοποιητική ποσότητα και λαμβάνεται από το φαγητό, όταν δεν βάζεις σ’ αυτό καθόλου αλάτι.

Ο έλεγχος των προσλαμβανόμενων υγρών γίνεται πολύ σημαντικός, όσο πλησιάζει η ημέρα για έναρξη αιμοκάθαρσης. Όταν οι νεφροί σου δεν μπορούν να αποβάλλουν ούρα, το ποσό των υγρών που προσλαμβάνεις καθημερινά πρέπει να είναι μειωμένο. Βέβαια η πρόσληψη κατάλληλης ποσότητας νατρίου εμποδίζει τη δίψα. Είναι καλό να γνωρίζεις ότι επιτρέπεται να πίνεις καθημερινά 500 ml νερού (δυο γεμάτα ποτήρια) + τόσο νερό όσα ήταν τα ούρα σου το προηγούμενο 24ωρο. Το καλοκαίρι όταν ιδρώνεις αρκετά μπορείς φυσικά να πιείς 200 – 300 ml  νερού παραπάνω. Πρέπει ακόμα να γνωρίζεις ότι η ποσότητα του νερού που περιέχεται σε ένα καθημερινό διαιτολόγιο ανέρχεται σε 1 λίτρο περίπου (νερό των τροφών), χωρίς να περιλαμβάνονται φυσικά στην ποσότητα αυτή τα υγρά που προσλαμβάνονται υπό μορφή νερού ή ποτών.

Από τα διάφορα ποτά και υγρά πόματα απαγορεύονται οι χυμοί των φρούτων (πορτοκαλάδες, λεμονάδες), η μπύρα, το κακάο, η σοκολάτα, η κόκα κόλα, και ο nescafe, γιατί περιέχουν κάλιο. Τα πυκνά οινοπνευματώδη ποτά όπως το ουίσκι, το κονιάκ, το ούζο, η βότκα, το τζίν, η ρακί, κ.ά. επιτρέπονται σε περιορισμένη ποσότητα, δηλαδή 1 έως 2 ποτά την ημέρα.

 

Όταν λοιπόν οι νεφροί σου δε λειτουργούν, είναι φυσικό να μη μπορούν να απαλλαγούν από το επί πλέον νερό και νάτριο (αλάτι), που έχεις πάρει. Για το λόγο αυτό κερδίζοντας βάρος στα μεσοδιαστήματα των αιμοκαθάρσεων, σιγά-σιγά δημιουργείται οίδημα (πρήξιμο) το οποίο εμφανίζεται χαμηλά στα πόδια, στο πρόσωπο και βέβαια στην κοιλιά, αν το νερό που έχει κατακρατήσει ο οργανισμός σου είναι πολύ.

Δ. Κάλιο
Η ρύθμιση του καλίου γίνεται πιό σημαντική στους ασθενείς που χρειάζονται αιμοκάθαρση. Όσο η νεφρική λειτουργία μειώνεται, το κάλιο συσσωρεύεται πιο γρήγορα στο αίμα και τα επίπεδά του ανεβαίνουν επικίνδυνα. Εάν ο περιορισμός του καλίου ήταν απαραίτητος για σένα όταν βρισκόσουν στα πρώϊμα στάδια της ΧΝΑ, αυτό το θέμα από εδώ και πέρα αποτελεί ένα μεγάλο και πολύ σημαντικό μέρος της δίαιτάς σου.

Πρέπει ωστόσο να γνωρίζεις ότι το κάλιο όπως αναφέρθηκε και πιο πάνω, είναι υπεύθυνο για τη φυσιολογική λειτουργία των μυών και των νεφρών. Θυμήσου επίσης ότι η καρδιά είναι και αυτή ένας μυς και φυσικά το κάλιο μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία της. Έτσι το κάλιο που φυσιολογικά φιλτράρεται στους νεφρούς και αποβάλλεται στα ούρα, μπορεί μερικές φορές, σε ασθενείς που δεν έχουν νεφρική λειτουργία να δράσει σαν “τοξικό δηλητήριο”, όταν ανεβαίνουν τα επίπεδά του στο αίμα. Κλινικά σημεία του υψηλού καλίου στο αίμα είναι η μυική αδυναμία, οι ανωμαλίες στους κτύπους της καρδιάς (αρρυθμίες) κ.ά. Η υπερκαλιαιμία εκτός του ότι δεν έχει κάποια άλλα προειδοποιητικά σημεία, πρέπει να γνωρίζεις ότι μπορεί να οδηγήσει και σε ξαφνικό θάνατο.

Ε. Φώσφορος
Η ποσότητα φωσφόρου που προσλαμβάνεις καθημερινά, είναι ένα μέρος της δίαιτας στην αιμοκάθαρση. Έχοντας φυσιολογικά επίπεδα φωσφόρου στο αίμα, μπορείς και εμποδίζεις την εμφάνιση της νόσου των οστών. Όσο σημαντικά είναι τα χαμηλά επίπεδα του φωσφόρου στη διατήρηση των οστών σε καλή κατάσταση, τόσο σημαντικές είναι και οι ανάγκες για συμπληρωματική λήψη ασβεστίου. Αυτά τα δυο μαζί (χαμηλός φωσφόρος και αυξημένο ασβέστιο τροφής) είναι ουσιαστικά για να εμποδίζουν την εμφάνιση οστικής νόσου.

Η καλύτερη πηγή ασβεστίου και φωσφόρου είναι η τροφή και για κακή μας τύχη δεν υπάρχει τρόπος να αυξήσουμε το ασβέστιο της τροφής, χωρίς να αυξήσουμε και τον φωσφόρο (υπάρχουν σχεδόν πάντα μαζί). Έτσι τις περισσότερες φορές για να ελέγξουμε τα αυξημένα επίπεδα φωσφόρου στο αίμα είμαστε αναγκασμένοι να παίρνουμε φάρμακα που δεσμεύουν τον φωσφόρο στο έντερο. Θα πρέπει ωστόσο να γνωρίζουμε ποιές τροφές ευρείας κατανάλωσης περιέχουν πολύ φωσφόρο.

Τροφές ευρείας κατανάλωσης με πολύ φωσφόρο είναι:

  • Όλοι οι ξηροί καρποί και το αράπικο φυστίκι
  • Η κόκα-κόλα
  • Τα σιτηρά, τα ξηρά κουκιά, οι φακές
  • Το γάλα και τα τυροκομικά προϊόντα
  • Προϊόντα σόγιας
  • Βιταμίνες

Ένα συμπλήρωμα υδατοδιαλυτών βιταμινών είναι τις περισσότερες φορές αναγκαίο στους αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς. Η αιμοκάθαρση αφαιρεί βιταμίνες από το αίμα και έτσι  η συμπλήρωσή τους με εξωγενή χορήγηση   είναι απαραίτητη.

Προσαρμογή από «Η Δίαιτα στη Χρόνια Νεφρική Ανεπάρκεια», Κ. Σ. Μαυροματίδης, Κ. Ι. Σόμπολος

Βασικές αρχές για τη ρύθμιση του προσλαμβανόμενου νατρίου από τις τροφές

ΣΥΝΙΣΤΟΥΜΕ:

1. Μη βάζεις στο τραπέζι σου αλατιέρα, εκτός κι αν αυτό συστήθηκε από το γιατρό σου.

2. Μη χρησιμοποιείς υποκατάστατα αλατιού. Αυτά έχουν κάλιο και φυσικά θα ανεβάσουν υψηλά τα επίπεδά του καλίου στο αίμα.

3. Οι κονσερβοποιημένες τροφές έχουν συνήθως πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε νάτριο και γι’ αυτό είναι καλό να τις ελέγχεις πριν τις καταναλώσεις.

4. Απέφυγε κράκερς, τσίπς και οτιδήποτε άλλο έχει σίγουρα υψηλή περιεκτικότητα σε νάτριο.

5. Χρησιμοποίησε φρέσκο κρέας, πουλερικά και ψαρικά. Απέφυγε καπνιστά και αλατισμένα κρεατικά ή ψάρια, όπως επίσης και το μπέϊκον.